Μπορείτε να το δείτε και σε υψηλή ανάλυση μπαίνοντας στο site του YouTube. Περιλαμβάνονται ελληνικοί υπότιτλοι: αφού πατήσετε "Play" κάντε κλικ στο κουμπί με το τρίγωνο, κλικ στο βελάκι δίπλα στο CC και επιλέξτε "Greek Subtitles". Καλή θέαση, για ένα ελπιδοφόρο και απελευθερωτικό 2009!
1ο μέρος: Η μαζική πολυδιάστατη κρίση. Γιατί χρειαζόμαστε μια περιεκτική δημοκρατία. Η έννοια της δημοκρατίας στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και οικολογική σφαίρα.
2ο μέρος: Δημοκρατία στο κοινωνικό και οικολογικό επίπεδο. Οικονομική δημοκρατία.
3ο μέρος: Οικονομική δημοκρατία. Σύστημα βασικών και μη-βασικών πιστώσεων/κουπονιών. Επιθυμητότητα εργασίας και κάλυψη βασικών (κοινωνικών) και μη-βασικών (ατομικών) αναγκών που οδηγεί στην ατομική και συλλογική αυτονομία στην οικονομική σφαίρα
4ο μέρος: Η συνοπτική πρόταση για οικονομική δημοκρατία /παραδείγματα - Η μεταβατική στρατηγική προς μια περιεκτική δημοκρατία
Σάββατο, Δεκεμβρίου 27, 2008
Παρασκευή, Δεκεμβρίου 19, 2008
Πέμπτη, Δεκεμβρίου 18, 2008
Συζήτηση για την αδήριτη, πλέον, ανάγκη μιας αντισυστημικής συμμαχίας
|
Πέμπτη, Δεκεμβρίου 11, 2008
"Τι κάνουμε τώρα;" (1) Άμεσες και μεταβατικές στρατηγικές μετασχηματισμού της κοινωνίας σε μια Περιεκτική Δημοκρατία
Σε μια περίοδο δικαιολογημένης κοινωνικής αντίστασης (UPDATE: και ενώ νέες δραματικές αποκαλύψεις (1, 2) "εμπλουτίζουν" την ολοκληρωτική, πλέον, άμεση και έμμεση συστημική βία), η οποία αποκορυφώθηκε με αφορμή τη φασιστική εκτέλεση του Αλέξη που τη μετέτρεψε σε εξέγερση αντιβίας με μαζικά χαρακτηριστικά, παρά τον ασαφή στόχο και την αναμενόμενη έλλειψη δημοκρατικής αυτο-οργάνωσης (κάτι που υπήρχε και στον Μάη του '68 που όλοι οι ιδεολόγοι του συστήματος, οι οποίοι ζητούν ακόμα και να βγει ο στρατός στους δρόμους, "θαυμάζουν"), κάτι που επέτρεψε σε "δευτερεύον στάδιο" σε προβοκάτορες και μπαχαλάκηδες (με την έμμεση παρότρυνση της πολιτικής ελίτ και την άμεση της αστυνομίας) να πάρουν τη σκυτάλη μιας μορφής "τυφλής" βίας που τόσο προβλέψιμα κάνει τους αστούς να μιλούν για "αίσχη" και "ντροπή" (όταν μάλιστα οι ίδιοι νομιμοποιούν εσκεμμένα ή μη ένα πλέον παγκόσμιο σύστημα που εξολοθρεύει και εξευτελίζει εκτατικά δις κόσμου και ούτε καν η ίδια η αφορμή της εν ψυχρώ δολοφονίας γι' αυτούς εξηγεί), όλο και περισσότερος κόσμος ρωτάει για τις προτάσεις της άμεσης δράσης και κινητοποίησης του κόσμου, που έχει κάνει η Περιεκτική Δημοκρατία.
Σε αυτό το πολύ σημαντικό κείμενο που δημοσιεύτηκε πριν μερικά χρόνια στο διεθνές περιοδικό "Democracy & Nature", η Π.Δ. και ο κύριος θεωρητικός της προτείνουν μια στρατηγική για το "τώρα" ως το "τότε" σε έναν λαϊκό αγώνα για εγκατάσταση μιας συνομοσπονδίας Περιεκτικών Δημοκρατιών.
Φυσικά, η βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη στρατηγική, οι άμεσες δράσεις, όπως και όλο το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας βρίσκονται συνεχώς σε μια δημιουργική διαδικασία αμφισβήτησης και κάθε πρόταση που μπορεί να δειχτεί ότι είναι συμβατή με τον δημοκρατικό ορθολογισμό και τις αυτόνομες αξίες, από την "υποκειμενική" μεριά, και την ίδρυση πραγματικά δημοκρατικών θεσμών που προάγουν την ατομική και συλλογική αυτονομία, από την "αντικειμενική", μπορεί να ενταχθεί και αυτή στην ευρεία σύνθεση της Περιεκτικής Δημοκρατίας για την απελευθέρωση του ανθρώπου.
Παραθέτω, λοιπόν, κάποιες από τις προτάσεις για άμεση δράση, αυτο-οργάνωση και αλλαγή των αξιών και θεσμών σε δημοκρατικό επίπεδο που κάνει η Π.Δ. στο συγκεκριμένο άρθρο, αποφεύγοντας να παραθέσω εδώ κάποιες πιο προχωρημένες αναφορές σε δημοκρατικούς θεσμούς που δεν είναι τόσο γνωστοί στην Ελλάδα αλλά έχουν προταθεί ή εφαρμοστεί από ριζοσπαστικά ρεύματα στο Πράσινο κίνημα ή αναρχικούς χώρους όπως οι δημοτικοί πιστωτικοί συνεταιρισμοί, τα σχήματα LETS κλπ., που αφορούν όμως σε ένα μεταγενέστερο στάδιο προς τη μετάβαση σε μια Π.Δ.
Παρόλα αυτά, θα σας ενθάρρυνα να διαβάζατε όλο το κείμενο, διότι έχω την εντύπωση ότι δίνει μια πολύ χρήσιμη και αναλυτική εικόνα του προτάγματος και της άμεσης και βραχυπρόθεσμης στρατηγικής του, ειδικά τώρα που η απάντηση στο ερώτημα "τι κάνουμε;" γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία!
Σε αυτό το πολύ σημαντικό κείμενο που δημοσιεύτηκε πριν μερικά χρόνια στο διεθνές περιοδικό "Democracy & Nature", η Π.Δ. και ο κύριος θεωρητικός της προτείνουν μια στρατηγική για το "τώρα" ως το "τότε" σε έναν λαϊκό αγώνα για εγκατάσταση μιας συνομοσπονδίας Περιεκτικών Δημοκρατιών.
Φυσικά, η βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη στρατηγική, οι άμεσες δράσεις, όπως και όλο το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας βρίσκονται συνεχώς σε μια δημιουργική διαδικασία αμφισβήτησης και κάθε πρόταση που μπορεί να δειχτεί ότι είναι συμβατή με τον δημοκρατικό ορθολογισμό και τις αυτόνομες αξίες, από την "υποκειμενική" μεριά, και την ίδρυση πραγματικά δημοκρατικών θεσμών που προάγουν την ατομική και συλλογική αυτονομία, από την "αντικειμενική", μπορεί να ενταχθεί και αυτή στην ευρεία σύνθεση της Περιεκτικής Δημοκρατίας για την απελευθέρωση του ανθρώπου.
Παραθέτω, λοιπόν, κάποιες από τις προτάσεις για άμεση δράση, αυτο-οργάνωση και αλλαγή των αξιών και θεσμών σε δημοκρατικό επίπεδο που κάνει η Π.Δ. στο συγκεκριμένο άρθρο, αποφεύγοντας να παραθέσω εδώ κάποιες πιο προχωρημένες αναφορές σε δημοκρατικούς θεσμούς που δεν είναι τόσο γνωστοί στην Ελλάδα αλλά έχουν προταθεί ή εφαρμοστεί από ριζοσπαστικά ρεύματα στο Πράσινο κίνημα ή αναρχικούς χώρους όπως οι δημοτικοί πιστωτικοί συνεταιρισμοί, τα σχήματα LETS κλπ., που αφορούν όμως σε ένα μεταγενέστερο στάδιο προς τη μετάβαση σε μια Π.Δ.
Παρόλα αυτά, θα σας ενθάρρυνα να διαβάζατε όλο το κείμενο, διότι έχω την εντύπωση ότι δίνει μια πολύ χρήσιμη και αναλυτική εικόνα του προτάγματος και της άμεσης και βραχυπρόθεσμης στρατηγικής του, ειδικά τώρα που η απάντηση στο ερώτημα "τι κάνουμε;" γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία!
Ένα νέος είδος πολιτικής οργάνωσης
Είναι σαφές ότι ο νέος τύπος πολιτικής οργάνωσης οφείλει να αντανακλά την επιθυμητή δομή της κοινωνίας. Η πολιτική οργάνωση δεν μπορεί βέβαια να είναι το συνηθισμένο πολιτικό κόμμα, αλλά μία μορφή «δημοκρατίας εν δράσει», η οποία θα αναλάβει διάφορες μορφές παρέμβασης στο τοπικό επίπεδο, πάντοτε ως μέρος ενός περιεκτικού προγράμματος για κοινωνικό μετασχηματισμό, με στόχο την τελική αλλαγή κάθε τοπικής εξουσίας σε μία περιεκτική δημοκρατία. Οι μορφές αυτές παρέμβασης θα πρέπει να επεκταθούν σε κάθε τμήμα ενός πλατιά οριζόμενου δημόσιου χώρου και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:
-
Στο πολιτικό επίπεδο, τη δημιουργία «σκιωδών» πολιτικών θεσμών που βασίζονται στην άμεση δημοκρατία (συνελεύσεις γειτονιάς, κ.λπ.), καθώς και διάφορες μορφές άμεσης δράσης (πορείες, συλλαλητήρια, καταλήψεις και πολιτική ανυπακοή) ενάντια στους υπάρχοντες πολιτικούς θεσμούς και τις δραστηριότητές τους,
-
Στο οικονομικό επίπεδο, την εγκαθίδρυση ενός «δημοτικού» οικονομικού τομέα (δηλαδή ενός τομέα που αποτελείται από δημοτικές μονάδες παραγωγής και διανομής οι οποίες ανήκουν και ελέγχονται συλλογικά από τους πολίτες, τη δημοτική πρόνοια κ.λπ.), καθώς και διάφορες μορφές άμεσης δράσης (απεργίες, καταλήψεις κ.λπ.) ενάντια στους υπάρχοντες οικονομικούς θεσμούς και τις δραστηριότητές τους,
-
Στο κοινωνικό επίπεδο, τη δημιουργία θεσμών αυτοδιαχείρισης στους τόπους εργασίας, στους τόπους εκπαίδευσης κ.λπ., καθώς και συμμετοχή στους αγώνες για εργατική δημοκρατία, δημοκρατία στα νοικοκυριά, δημοκρατία στους εκπαιδευτικούς θεσμούς κ.ο.κ.,
-
Στο οικολογικό επίπεδο, την εγκατάσταση οικολογικά βιώσιμων μονάδων παραγωγής και κατανάλωσης, καθώς και μορφές άμεσης δράσης κατά της καταστροφής της Φύσης από τις επιχειρήσεις,
-
Στο πολιτισμικό επίπεδο, δραστηριότητες με στόχο τη δημιουργία μιας τέχνης ελεγχόμενης από την κοινότητα (στη θέση των σημερινών ελεγχόμενων από τις ελίτ καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων) και τη δημιουργία εναλλακτικών ΜΜΕ και μέσων ενημέρωσης που θα βοηθήσουν το σύστημα αξιών που είναι συνεπές με την περιεκτική δημοκρατία να γίνει το ηγεμονικό κοινωνικό παράδειγμα
Τα επόμενα αποτελούν μία γενική περιγραφή των βημάτων που θα μπορούσαν να γίνουν για το χτίσιμο μία οργάνωσης ΠΔ, μολονότι, ασφαλώς, η συγκεκριμένη μορφή την οποία θα λάβει στην πράξη η διαδικασία αυτή εξαρτάται βασικά από τις τοπικές συνθήκες και πρακτικές.:
-
Το πρώτο βήμα για το χτίσιμο μιας τέτοιας οργάνωσης θα μπορούσε να είναι μια συνάντηση των ενδιαφερόμενων για το πρόταγμα της ΠΔ σε συγκεκριμένη περιοχή με σκοπό τη δημιουργία μιας ομάδας μελέτης για τη συζήτηση του προτάγματος και ιδιαίτερα των στόχων του Δικτύου για την ΠΔ (βλ http://www.inclusivedemocracy.org/index.html). Εάν διαπιστωθεί γενική συμφωνία με τους στόχους αυτούς τότε η ομάδα θα μπορούσε να έλθει σε επαφή με τους πυρήνες του Δικτύου στην ίδια χώρα η/και σε άλλες χώρες για την ανταλλαγή πληροφοριών, ειδήσεων κ.λπ. Μετά από μία σειρά συναντήσεων της ομάδας, και ως αποτέλεσμα των συζητήσεων πάνω στο ζήτημα, η ομάδα θα μπορούσε να διαμορφώσει ένα ελάχιστο πρόγραμμα που θα εκφράζει τους βασικούς στόχους, τα μέσα και τη στρατηγική της τοπικής ομάδας ΠΔ. Η ομάδα θα πρέπει, επίσης, να διαμορφώσει την οργανωτική της δομή σε μη ιεραρχικά πλαίσια, καθώς και τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων που την αφορούν στη βάση αρχών άμεσης δημοκρατίας.
-
Το επόμενο βήμα θα μπορούσε να είναι η έκδοση ενός τοπικού ενημερωτικού δελτίου ή, στην περίπτωση μεγάλων πόλεων, ενός τοπικού περιοδικού στο οποίο θα περιλαμβάνεται αυτό το ελάχιστο πρόγραμμα, καθώς και σχόλια για τοπικές ή εθνικές/διεθνείς ειδήσεις από τη σκοπιά της ΠΔ και σύντομα θεωρητικά κείμενα πάνω στους στόχους, τα μέσα και τη στρατηγική του προτάγματος της ΠΔ. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται σε ειδήσεις πάνω σε σχετικές, τοπικές ή μη, δραστηριότητες. . Σε αυτό το στάδιο, η ομάδα ΠΔ θα μπορούσε να ξεκινήσει την οργάνωση δημόσιων συναντήσεων στις οποίες θα συζητούνται ζητήματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την τοπική κοινωνία (οικονομικά, οικολογικά, κοινωνικά κ.λπ.). Τα μέλη της ομάδας θα μπορούσαν να κάνουν τις εισηγήσεις πάνω στα θέματα αυτά από τη σκοπιά της ΠΔ, ενώ στη συνέχεια θα επακολουθούσαν διεξοδικές συζητήσεις με πολίτες της τοπικής κοινωνίας.
-
Καθώς θα αυξάνει ο αριθμός των ανθρώπων που συμμετέχει στην ομάδα ΠΔ, η ομάδα θα μπορεί να παίρνει μέρος στους τοπικούς αγώνες (ή ακόμα και να ξεκινά τέτοιους αγώνες για διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με την εγκαθίδρυση μιας ΠΔ) και ακόμη -συμμαχώντας με παρόμοιες ομάδες από άλλες περιοχές- σε αγώνες πάνω σε περιφερειακά, εθνικά και διεθνή ζητήματα. Με αυτό το στόχο, η ομάδα θα μπορεί να έρθει σε επαφή με παρόμοιες τοπικές ομάδες στην ίδια περιοχή, χώρα και άλλες χώρες ώστε να διαμορφωθούν συνομοσπονδίες αυτόνομων ομάδων ΠΔ (στο περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο) για τον συντονισμό της πολιτικής δραστηριότητας των ομάδων. Η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής εφημερίδας ΠΔ θα μπορούσε να παίξει έναν σημαντικό ρόλο κατά τη διαδικασία αυτή. Οι συμμαχίες με άλλες ριζοσπαστικές ομάδες της Αριστεράς θα πρέπει να ενθαρρύνονται όταν πρόκειται για συγκεκριμένα ζητήματα (όπως για παράδειγμα ο αγώνας για την αντικατάσταση της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης με μία Ευρωπαϊκή Κοινότητα των πολιτών) πάνω στα οποία θα μπορούσε να συμφωνηθεί μία κοινή πλατφόρμα για το ποια αιτήματα θα εγερθούν.
-
Τέλος, μόλις θα έχει προσχωρήσει στην ομάδα ένας επαρκής αριθμός ακτιβιστών ώστε να μπορεί να πάρει τη μορφή μιας πολιτικής οργάνωσης ΠΔ (με οργανωτική δομή και διαδικασία λήψης αποφάσεων παρόμοιες με εκείνες της αρχικής ομάδας) η οργάνωση ΠΔ θα μπορεί να ξεκινήσει την επέκταση των δραστηριοτήτων της και να συμμετέχει στη δημιουργία τοπικών θεσμών πολιτικής και οικονομικής δημοκρατίας, καθώς και θεσμών δημοκρατίας στο κοινωνικό πεδίο (στους τόπους εργασίας, τόπους εκπαίδευσης κ.λπ.), και σε πολιτιστικές δραστηριότητες κ.λπ. ―βλ. παρακάτω. Ταυτόχρονα, η οργάνωση ΠΔ θα μπορεί να αρχίσει να συμμετέχει στις τοπικές εκλογές, με εκπαιδευτικό στόχο αρχικά, δηλαδή για να εξοικειώσει τους πολίτες με το πρόταγμα της ΠΔ σε σημαντική κοινωνική κλίμακα. Μόλις, ωστόσο, η οργάνωση ΠΔ κερδίσει τις εκλογές σε κάποια συγκεκριμένη περιοχή θα πρέπει να αρχίσει να θέτει σε εφαρμογή το μεταβατικό πρόγραμμα για το χτίσιμο μιας περιεκτικής δημοκρατίας. Περιττό να προστεθεί ότι σε όλα αυτά τα στάδια οι ακτιβιστές του κινήματος της ΠΔ δεν λειτουργούν ως ‘κομματικά στελέχη’ αλλά ως καταλύτες για τη δημιουργία των νέων θεσμών. Με άλλα λόγια, η πολιτική τους δέσμευση αναφέρεται στους ίδιους τους δημοκρατικούς θεσμούς και όχι στην πολιτική οργάνωση.
Τετάρτη, Δεκεμβρίου 10, 2008
Προκήρυξη Περιεκτικής Δημοκρατίας για τη σημερινή πανελλαδική απεργία
|
Περιεκτική Δημοκρατία
|
| |
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΟΧΙ Η ΛΥΣΗ
Ενώ η οικονομική κρίση, όπως πάντα στην Ιστορία, συνοδεύεται από μεγαλύτερο βάθεμα της πολιτικής κρίσης, η οποία εκτυλίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς στην αντιπροσωπευτική -κατ' όνομα- "δημοκρατία", με τους πραιτοριανούς του συστήματος να καταφεύγουν τώρα στο τελευταίο όπλο τους, την ωμή βία—, ο μύθος για την «ιστορική δικαίωση» της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς έναντι του πρώην υπαρκτού σοσιαλιστικού κεντρικού σχεδιασμού κατέρρευσε. Τα δήθεν οφέλη των απελευθερωμένων αγορών αποδείχθηκαν στην πραγματικότητα τα οφέλη που καρπώνεται κυρίως μια μικρή μειονότητα (η πολιτική και οικονομική ελίτ) και δευτερευόντως τα ανώτερα μεσαία στρώματα, σε βάρος της πλειονότητας των πολιτών, η οποία πληρώνει το τίμημα της ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων, της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης, του ξηλώματος του υποτυπώδους ελληνικού κράτους πρόνοιας, της ανεργίας και υποαπασχόλησης, της ιδιωτικοποίησης της παιδείας και υγείας, της ακρίβειας και της πλήρους εξάρτησης ακόμα και για την κάλυψη βασικών αναγκών όπως είναι η απόκτηση σπιτιού, οι σπουδές των παιδιών και οι διακοπές από τους «νόμιμους» τοκογλύφους (=τράπεζες). Σα να μην έφταναν όλα αυτά ήρθε σαν επιστέγασμα και η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση που έχει πλέον οδηγήσει σε κρίση και την «πραγματική» οικονομία. Αφού λοιπόν τα γνωστά θύματα/κοροΐδα ―εργαζόμενοι, υποαπασχολούμενοι, άνεργοι κ.λπ.― συντηρούμε τόσα χρόνια αδιαμαρτύρητα το σύστημα της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς ήρθε επιτέλους η ώρα να το σώσουμε κιόλας από την πλήρη κατάρρευση (!) ώστε η οικονομική και πολιτική ελίτ να συνεχίζει να μας πίνει το αίμα στον «αιώνα τον άπαντα». Επειδή αυτήν τη φορά όμως τα πράγματα είναι κάπως πιο σοβαρά, δίπλα στα γνωστά θύματα/αιμοδότες του συστήματος προστίθενται και τα κατώτερα μεσαία στρώματα, χάρη κυρίως στη ψήφο των οποίων συντηρούνταν η πλούσια ζωή των προνομιούχων στρωμάτων. Η σημερινή κρίση δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία. Οι καπιταλιστικές «κρίσεις» είναι ένα επαναλαμβανόμενο και αναπόφευκτο φαινόμενο άρρηκτα συνδεμένο με το ίδιο το σύστημα της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς κι όχι τυχαίο ή/και παροδικό όπως θέλουν να το εμφανίζουν οι κονδυλοφόροι του συστήματος. Είναι το ίδιο το σύστημα της παγκοσμιοποιημένης, πλέον, οικονομίας της αγοράς με τις εγγενείς αντιφάσεις του ―δηλαδή τη συνεχώς αυξανόμενη ανισότητα και τη συγκέντρωση της δύναμης στα χέρια λίγων― που προκαλεί το ένα κραχ μετά το άλλο. Μάλιστα τώρα, στα πλαίσια της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που έχει σχεδόν καθολικευτεί, η εντεινόμενη πολυδιάστατη κρίση επηρεάζει άμεσα όλον τον πλανήτη. Το λογαριασμό όμως τον πληρώνουμε πάντα εμείς κι όχι τα επιφανή μέλη της οικονομικής, πολιτικής και διοικητικής ελληνικής και υπερεθνικής ελίτ και τα αλληλένδετα με αυτήν προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Αυτοί καρπώνονται τα κέρδη όταν όλα βαίνουν καλώς ενώ εμείς πληρώνουμε τον λογαριασμό είτε τα πράγματα πηγαίνουν καλά είτε πηγαίνουν «κατά διαόλου» όπως σήμερα. Και ενώ η αποτυχία του «υπαρκτού σοσιαλισμού» χαρακτηρίστηκε από τους κομισάριους του συστήματος ως το τέλος της ιστορίας, σήμερα που έχει γίνει πλέον φανερή και η πλήρης αποτυχία του «υπαρκτού καπιταλισμού» το μόνο που διαβάζουμε και ακούμε είναι μισόλογα και προτάσεις για «βελτιώσεις» του ή ακόμα και βολικές παρανοήσεις (για «επιστροφή της σοσιαλδημοκρατίας» και άλλα φαιδρά) που υιοθετεί και η ρεφορμιστική Αριστερά. Όμως, οι άνθρωποι συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο, ιδιαίτερα μετά την τελευταία κρίση που φουντώνει, ότι μέσα στο σύστημα της οικονομίας της αγοράς δεν ελέγχουν την οικονομική τους τύχη και την ίδια την ποιότητα ζωής τους, που, αντίθετα, ελέγχονται από τις αόρατες δυνάμεις της αγοράς (και τις πολύ ορατές οικονομικές ελίτ που τις διαφεντεύουν!). Οι εργαζόμενοι σήμερα που μένουν άνεργοι χωρίς να έχουν φταίξει σε τίποτα, αυτοί σε ηλικία συνταξιοδότησης που βλέπουν την προσδοκώμενη σύνταξη τους να εξανεμίζεται επειδή κάποιοι κερδοσκόποι και τραπεζίτες τζογάριζαν με αυτές, οι άρρωστοι που βλέπουν τα ράντσα ν' αυξάνουν επειδή η ελίτ πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της σε σχέση με το Σύμφωνο της Σταθερότητας ―όλοι αυτοί αδυνατούν να κατανοήσουν το «φταίξιμο» τους, τη στιγμή μάλιστα που μόχθησαν όλη τους τη ζωή για μια άνετη κάλυψη των βασικών αναγκών τους. Για όλους αυτούς η ώρα της αλήθειας έφτασε: ή θα πρέπει να συνεχίσουν να δέχονται σαν πεπρωμένο τους όσα υφίστανται από ένα οικονομικό σύστημα που δεν επέλεξαν, αλλά το έπαιρναν δεδομένο επειδή υπάρχει εδώ και 200 χρόνια, ή θα πρέπει να συνειδητοποιηθούν ατομικά και συλλογικά και να κατανοήσουν ότι τα οικονομικά συστήματα δεν είναι δημιουργήματα του Θεού αλλά ανθρώπινες δημιουργίες, όπως και ο ίδιος ο Θεός! Δηλαδή, να επινοήσουν και να αγωνιστούν για ένα άλλο πραγματικά ορθολογικό τρόπο κοινωνικής οργάνωσης. Ο «υπαρκτός σοσιαλισμός», μολονότι όσον αφορά τουλάχιστον την ικανοποίηση των βασικών αναγκών όλων των πολιτών, ήταν ασύγκριτα ανώτερο σύστημα από αυτό της οικονομίας της αγοράς, κατέρρευσε όχι απλά γιατί ήταν αποτυχημένος, αλλά διότι ο κόσμος έπαυσε να το παίρνει δεδομένο ―ιδιαίτερα αφού δεν είχε ιστορία παρά μερικών δεκαετιών. Το ερώτημα είναι γιατί σήμερα ο κόσμος να εξακολουθεί να παίρνει δεδομένο τον «υπαρκτό καπιταλισμό», ένα εξίσου αποτυχημένο σύστημα που είναι αποδεδειγμένα καταστροφικό, τόσο οικονομικά ―για την μεγάλη πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού, όσο και οικολογικά ―για όλους. Η πρόταση της Περιεκτικής Δημοκρατίας για μια πραγματική οικονομική δημοκρατία σημαίνει ότι οι πολίτες θα μπορούν να ελέγχουν την καθημερινότητα τους, χωρίς αόρατες δυνάμεις της αγοράς, χωρίς κρατική γραφειοκρατία, χωρίς τραπεζίτες, κερδοσκόπους και καπιταλιστές, και χωρίς χρήμα. Σε μια τέτοια ριζικά αποκεντρωμένη κοινωνία οι «δήμοι», δηλαδή οι συνελεύσεις των πολιτών σε κάθε κοινότητα, θα έπαιρναν όλες τις σημαντικές τοπικές πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις, ενώ οι συνομοσπονδίες των δήμων σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, δηλαδή οι συνελεύσεις των ανακλητών εντολοδόχων των δημοτικών συνελεύσεων, θα έπαιρναν αντίστοιχα τις σημαντικές περιφερειακές και εθνικές αποφάσεις. Έτσι, όλες οι «μακρό»-οικονομικές αποφάσεις για την συνολική κατανομή των οικονομικών πόρων (επενδύσεις, εργασία, παραγωγή, κατανάλωση, τεχνολογία κ.λπ.) παίρνονται από το σώμα των πολιτών συλλογικά και χωρίς αντιπροσώπευση, ενώ οι «μικρό»-οικονομικές αποφάσεις των παραγωγών και των καταναλωτών παίρνονται από τους ίδιους, μέσα από τη λειτουργία ειδικών πιστωτικών καρτών, με βάση την γενική κατανομή των πόρων που καθορίζουν οι συνελεύσεις. Έτσι, εξασφαλίζεται και μια πραγματική ελευθερία επιλογής για όλους τους πολίτες, αντί για την ψευτο-ελευθερία επιλογής του συστήματος της αγοράς. Η ικανοποίηση όλων των βασικών αναγκών γίνεται με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες των πολιτών, ενώ η ικανοποίηση των μη βασικών αναγκών με βάση την καταβαλλόμενη προσπάθεια και τους διαθέσιμους πόρους. Η τοπική αυτοδυναμία που επιτυγχάνεται σε μια παρόμοια αποκεντρωμένη κοινωνία όχι μόνο εξασφαλίζει την πλήρη απασχόληση, αλλά και δημιουργεί τις θεσμικές και υποκειμενικές συνθήκες για την επανενσωμάτωση της Κοινωνίας με τη Φύση, πέρα από την επανενσωμάτωση της Πολιτείας στην Κοινωνία. Συλλογική λήψη όλων των σημαντικών αποφάσεων από συνελεύσεις άμεσης δημοκρατίας που συνέρχονται ανά Δήμο και συντονίζονται μεταξύ τους με εκλεγμένες επιτροπές (από εξουσιοδοτημένους με ειδικές εντολές και όχι «αντιπροσώπους») σε τοπικό επίπεδο και σε περίπτωση συνομοσπονδιών παρομοίων δήμων, σε περιφερειακό, εθνικό, ή ακόμα και σε διηπειρωτικό επίπεδο. Συλλογική ιδιοκτησία και έλεγχο των μέσων παραγωγής και διανομής (που θα διαχειρίζονται οι «δημοτικές» επιχειρήσεις τις οποίες θα ελέγχουν οι δήμοι μαζί με τους εργαζόμενους σε αυτές) ώστε να ικανοποιούνται για όλους οι βασικές ανάγκες (σίτιση, στέγαση, ιατρική κάλυψη, εκπαίδευση, συγκοινωνίες, πλήρης κοινωνική πρόνοια για όλους τους πολίτες κ.λπ.). Δημιουργία δημοτικών τραπεζών που σταδιακά θα αντικαταστήσουν τις σημερινές Τράπεζες και τους Τραπεζίτες μαζί με τους κερδοσκόπους κ.λπ. που σήμερα λυμαίνονται το λαό και δημιουργία τοπικού χρήματος που στην αρχή θα συμβιώνει με το σημερινό για να το αντικαταστήσει στο μέλλον με ένα σύστημα «διατακτικών» ή ειδικών πιστωτικών καρτών που θα ελέγχουν οι δήμοι, με στόχο την κάλυψη των πραγματικών αναγκών των πολιτών, χωρίς κρίσεις όπως η σημερινή που οδηγούν και σε άλλη ανεργία και φτώχεια. Αυτοδιαχείριση στους τόπους δουλειάς και εκπαίδευσης και κατάργηση των διακρίσεων με βάση το φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα ή την ταυτότητα. Επανένσωματωση της κοινωνίας με τη φύση μέσα από τη δημιουργία νέων θεσμών και συναφών αξιών που οδηγούν στην εξάλειψη όλων των δραστηριοτήτων που βλάπτουν το περιβάλλον και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής.
ΔΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤIA
Δίκτυο για την Περιεκτική Δημοκρατία: www.inclusivedemocracy.org Για την επιτακτική ανάγκη μιας αντισυστημικής συμμαχίας: http://www.inclusivedemocracy.org/pd/is16/issue_16_takis_symaxia.htm περιοδικό Περιεκτική Δημοκρατία: www.inclusivedemocracy.org/pd Eπικοινωνία: peridimok@hotmail.com
| |
| |
Ο σκοπός του Newsetter που καθιερώσαμε είναι να σας κρατάει ενήμερους για όλες τις πρόσφατες δημοσιεύσεις και εκδηλώσεις που αφορούν το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας. Αν δεν θέλετε να σας στέλνουμε τα ενημερωτικά αυτά e-mails παρακαλoύμε να μας ενημερώσετε πατώντας εδώ.
|
Πέμπτη, Νοεμβρίου 06, 2008
H έκλειψη του λόγου v. 2.01; '- about_reason
'
Σε πρόσφατη, σχετικά φορτισμένη παρέμβαση μου για το ζήτημα της "δημοκρατικής οικονομίας" του greek rider εδώ, η οποία εκτυλίχθηκε παράλληλα με ανταλλαγή comments στο blog μου και ενώ είχα αποφασίσει να παρατήσω οριστικά το προσωπικό blogging (όπως και θα κάνω), δέχτηκα έντονα προσωπικά πυρά από τον μπλόγκερ Omadeon (και στη συνέχεια με αναλυτικό ποστ στο μπλογκ του ) με κύριο άξονα κριτικής από μέρους του το γεγονός ότι στην προσπάθεια "πρόταξης" που έχω συνειδητά επιλέξει για την αυτονομία και δημοκρατία εγώ "υποβαθμίζω" το P2P και το ίντερνετ το οποίο θεωρώ απλά ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη διάδοση της ΠΔ σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και βοηθητικό των περιεκτικών αμεσοδημοκρατικών θεσμών και όχι βέβαια ένα εργαλείο για να... προπαγανδίζω ως λύση το ίδιο το εργαλείο (!) όπως κάνει ο ίδιος, έχοντας μετατρέψει το "Διαδικτυακό Συλλογικό Ψηφιακό Λόγο" (και μάλιστα προτείνοντας την υπαγωγή του "προδικτυακού", "παλιού" λόγου σε "Λογικά Συστήματα Εννοιών" - ό,τι πιο αντιδραστικό) σε εργαλειακό αυτοσκοπό. Και βέβαια αυτό ισχύει πολύ περισσότερο σε μια υπάρχουσα πολύ "υλιστική" και ιεραρχική κοινωνία στην οποία δημοκρατική -ή μη- χρήση του ίντερνετ αμφίβολο αν μπορεί να κάνει ένα 5% του παγκόσμιου πληθυσμού λόγω αντικειμενικών περιορισμών (ταξικών, χρόνου, έλλειψης βασικών αγαθών, παιδείας κλπ.), τεχνολογικής σπάνης αλλά και υποκειμενικών ελλείψεων (έλλειψη δημοκρατικής συνείδησης κλπ.) που βέβαια εντείνονται καθώς ολοένα και περισσότερη δύναμη συσσωρεύεται στα χέρια λίγων σε όλα τα επίπεδα. Στις συγκεκριμένες επιθέσεις κατηγορήθηκα κατ' εξακολούθηση για "δογματικότητα", "άκρατο φωτοπουλισμό" και διάφορα άλλα.
Με αφορμή λοιπόν τις ανταλλαγές αυτές οι οποίες είναι διαθέσιμες για όποιον θέλει να τις διαβάσει και να τις κρίνει και χωρίς να ξαναμπώ στις λεπτομέρειες της συζήτησης διότι πιστεύω ότι απάντησα εκτενώς και με το δυνατόν λογικά επιχειρήματα επί των προτάσεων που ειπώθηκαν, θα επιχειρήσω να αναλύσω τον τρόπο που πιστεύω ότι λειτουργεί (ή δεν λειτουργεί) ο Λόγος στις συγκεκριμένες ανταλλαγές τόσο από πλευράς Omadeon, όσο και από πλευράς rider, ο οποίος δυ
στυχώς ακόμα και σε επιθέσεις ad hominem εναντίον μου έκανε τα "στραβά μάτια" ως συνσχολιαστής, παρότι είναι από τις πρώτιστες μορφές ετερονομίας στο λόγο τις οποίες υποτίθεται ότι πολεμάει και ενώ έχει δηλώσει ρητά ότι στόχος του είναι η αυτονομία/δημοκρατία. Γι' αυτόν το σκοπό θα δανειστώ και μερικές από τις λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένες διατυπώσεις του Χορκχάιμερ από το αμφιλεγόμενο έργο του "Η Έκλειψη του Λόγου".
Bocchioni - The City Rises
Το ζήτημα της "δογματικότητας", λοιπόν, έρχεται και επανέρχεται ως επιχείρημα, σε πολλές περιπτώσεις για να κατακρίνει το υφολογικό περιεχόμενο των προτάσεων κάποιου παρά το ίδιο το περιεχόμενο των προτάσεων του. Ο λόγος που κατηγόρησα τον Omadeon ότι θεωρεί ουτοπική, ανέφικτη, αστεία κλπ. τη φυσική αποκέντρωση της κοινωνίας, εκτός της διαδικτυακής που ούτως ή άλλως είναι σχετικά αποκεντρωμένη, δεν είναι βέβαια επειδή ρητά το ανέφερε -το αντίθετο- αλλά διότι "προφανώς" (και θα εξηγήσω τι εννοώ με αυτό) δεν μπορεί κάποιος να διατείνεται ότι είναι και υπέρ της φυσικής και διοικητικής αποκέντρωσης των βασικών μονάδων λήψης αποφάσεων και κοινωνικής οργάνωσης που είναι οι Δήμοι (κάτι που δεν αμφισβητήθηκε στις ανταλλαγές) και ταυτόχρονα να θεωρεί κάτι τέτοιο ανεφάρμοστο ή ακόμα να υποτιμά τελικά πλήρως την προοπτική ("τα 500 χρόνια" της "ουτοπίας του Φωτόπουλου", οι "γειτονιές" της Περιεκτικής Δημοκρατίας καθώς και η ανεκδιήγητη προτροπή "Άσε την ουτοπία του Φωτόπουλου και ας πιάσουμε δουλειά τώρα!"). Η διαπίστωση μου, όμως, αυτή σε κάποιον ο οποίος έχει μια στοιχειώδη αίσθηση της λογικής συνέπειας θα θεωρηθεί σχεδόν αυτονόητη και "προφανής" (επανέρχομαι στο "προφανώς" που είπα παραπάνω). Σε κάποιον όμως ο οποίος σχετικίζει και θεωρεί ως βασικό στοιχείο του Λόγου του ότι υπάρχουν "πολλές αλήθειες" ή ότι σκοπός είναι να ανθίζουν όλες οι απόψεις και άλλοι εξόφθαλμοι μεταμοντερνισμοί, μια τέτοια κραυγαλέα ασυνέπεια γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Ο δημοκρατικός λόγος, ο λόγος της αυτονομίας, δέχεται τον δημοκρατικό σχετικισμό, δηλαδή ότι κάθε παράδοση και άποψη έχει το ίδιο δικαίωμα διατύπωσης - η πεμπτουσία της ισηγορίας!-, αλλά σαφώς είναι αντίθετος με τον φιλοσοφικό σχετικισμό τον οποίο ρητά ο Omadeon και υπόρρητα ο rider υποστηρίζουν. Δηλαδή ότι η "κυριαρχία" απόψεων που ακόμα και όταν με τον Ορθό Λόγο μπορεί να δειχθεί ότι είναι ουσιαστικά ασύμβατες μεταξύ τους, ενσωματώνεται σχεδόν αλώβητη στην αλήθεια κάποιου. Αυτού του τύπου ο ρελατιβισμός, ο "γενικευμένος σχετικισμός", είναι δομικά αντίθετος στην αυτονομία και τη δημοκρατία όπως έχουν δείξει, εκτός του Τ. Φωτόπουλου και άλλοι διανοούμενοι όπως ο Καστοριάδης. Παρόλα αυτά, οι ίδιοι που έχουν πλήρως ή μερικώς ενταχθεί στο άρμα της υιοθέτησης του μεταμοντέρνου "medley pot" αντιθετικών απόψεων αυτοπαρουσιάζονται ως αντίπαλοι του μεταμοντερνισμού και ως θιασώτες του Καστοριάδη!
Κατ' αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να συγκεραστεί η ως συνήθως γενικόλογη "διαφωνία" και του ίδιου του rider στην κριτική του Τ.Φ. στον κορπορατιβιστικό "καπιταλισμό του Τσόμσκι"(!) και στη "συμμετοχική γραφειοκρατία" του PareCon (όπως το έχουν ονομάσει αναρχικοί) του Άλμπερτ, τα κύρια χαρακτηριστικά των οποίων είναι θεμελιακά ασύμβατα με τη δημοκρατία, δηλαδή με την ισοκατανομή πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δύναμης και ταυτόχρονα ο ίδιος να έχει θέσει ως βασικό στόχο (σε δεκάδες ανταλλαγές μαζί μου αλλά και αλλού) την κατάλυση των ιεραρχιών, την αντισυστημικότητα (ξεχνώντας ότι αντισυστημικότητα δεν είναι η αμφισβήτηση κάποιων αρνητικών πλευρών του συστήματος όπως κάνει ο Τσόμσκι et al, αλλά του ίδιου του συστήματος) και την αυτονομία σε όλα τα επίπεδα.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι ο rider γράφει ότι δεν θεωρεί ότι υπάρχει απόλυτη αλήθεια, κάτι που πράγματι είναι σωστό, καθώς δεν υπάρχει αλήθεια που εφαρμόζεται "αντικειμενικά" σε όλους τους ανθρώπους -και αυτό παρά το ό,τι ήθελε να πιστεύει ο Horkheimer με τον αντικειμενικό του Λόγο-, υιοθετεί έμμεσα ("Συνεπώς για μένα το ζήτημα είναι να πάρω κάποια στοιχεία από τον κάθε ένα") ότι δεν υπάρχει μια αλήθεια για τον κάθε άνθρωπο την οποία ως αυτόνομο πολιτικό ον έχει στόχο να (επαν-)ανακαλύπτει, αλλά πάλι το ρελατιβιστικό της έμμεσης υιοθέτησης εντελώς διαφορετικών και συχνά αντιφατικών -με ορθολογικά κριτήρια- "αληθειών", ως τη δική του "αλήθεια". Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι η φράση του αυτή προβάλλει ως αυτοσκοπό την ιδεολογική "συναίνεση" και παράλληλα ένα έλλειμα προφανώς στην κριτική διαβάθμιση, την ιεράρχηση της αξίας των απόψεων η οποία συνακόλουθα, βέβαια, θα οδηγούσε σε ανάλογη και συνεπή στήριξη, σε αντίστοιχη πράξη. Αυτή η σχετικιστική οπτική γωνία μετατρέπει σταδιακά το μπλογκ του rider σε ένα εντελώς μεταπρατικό χωνευτήρι ιδεών από σοσιαλφιλελεύθερους οικονομολόγους μέχρι "ακραίους φωτοπουλικούς" στο οποίο συνυπάρχουν στο γενικό απυρόβλητο απόψεις με έντονες αντιφάσεις μεταξύ τους προς χάριν μιας ακαθόριστης, "πλουραλιστικής" και... φυσικά ανώδυνης "αλήθειας" (σε πολλά εισαγωγικά)!
Ο αυτόνομος, δημοκρατικός Λόγος, λοιπόν, είναι πράγματι "υποκειμενικός" (προσοχή όμως, όχι "υποκειμενιστικός", δηλαδή σχετικιστικός), κι αυτό παρότι βέβαια ο Horkheimer, ενταγμένος στον άγριο αντικειμενισμό του Μαρξισμού βολικά υποτίμησε κάθε "υποκειμενικό" Λόγο ως "εργαλειακό", ενώ την ίδια στιγμή ο αντικειμενικός Λόγος τον οποίον εννοούσε στην "Έκλειψη του" είναι ο ίδιος η αποθέωση της εργαλειακότητας, καθώς μετατρέπει τους ανθρώπους σε υπήκοους, ετερονομημένα υποκείμενα, εργαλεία της "αναμφισβήτητης αλήθειας". Παρά, λοιπόν, το πλήθος των επιστημονικών, κοινωνιολογικών, ανθρωπολογικών, οικονομικών κλπ. στοιχείων που αποδεικνύουν ότι ζούμε σε μια έντονα ετερόνομη/ιεραρχική κοινωνία και ότι αυτός είναι ο λόγος της τεράστιας κοινωνικής κρίσης και εξαθλίωσης, κανείς δεν μπορεί να πείσει "εξωγενώς" του Λόγου τον άνθρωπο, να επιλέξει ως δική του αλήθεια την αυτονομία/δημοκρατία.
Ωστόσο, η υποκειμενική, αυτοστοχαστική επιλογή της παράδοσης της αυτονομίας/δημοκρατίας έναντι της κυρίαρχης παράδοσης της ετερονομίας - οι δύο πυλώνες της δομικής διαφοροποίησης της κοινωνίας σε επίπεδο ιεραρχίας- ως ένα "πρόταγμα" ενός ανθρώπου για το θεμελιακό και διαρκή μετασχηματισμό της κοινωνίας, επιφέρει κάποιες σημαντικές λογικές συνέπειες σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τόσο την κοινωνία όσο και τους κοινωνικούς θεσμούς και απόψεις. Επίσης, προϋποθέτει και μια ορθολογική διαβάθμιση των διαφόρων τύπων ετερονομίας/αυτονομίας αλλά και των προτεραιοτήτων της δράσης του για έναν ολιστικό μετασχηματισμό της ετερόνομης κοινωνίας σε μια αυτόνομη, δηλαδή ελεύθερη, κοινωνία.
Και, ακριβώς, ο "υποκειμενικός" (πάλι χρησιμοποιώ την εντελώς άστοχη έκφραση του Horkheimer) Ορθός Λόγος, σε αντίθεση με τον αντικειμενικό, είναι εξ ορισμού ένα ανοιχτό σύστημα αμφισβήτησης που ουδεμία σχέση έχει με δογματισμούς και τα τοιαύτα εκτός και αν ονομάζουμε δογματισμό το "αυστηρό" ύφος των διατυπώσεων, δηλαδή μια αισθητική, ουσιαστικά, εκτίμηση.
Δεν μπορώ, λοιπόν, να δεχτώ, καθώς δεν έχω πειστεί με βάση τον Ορθό Λόγο (update: Ορθός Λόγος είναι η πρόσληψη δεδομένων μέσω των αισθήσεων ή/και ο λόγος - και όχι κάποιος υποτίθεται αντικειμενικά "σωστός" λόγος), για παράδειγμα, ότι είναι εξίσου σημαντικές ή - ακόμα περισσότερο- λιγότερο σημαντικές οι πρόσωπο με πρόσωπο συνελεύσεις γειτονιάς οι οποίες συνδέουν χωρίς κανέναν αντικειμενικό αποκλεισμό οριζόντια και αποκεντρώνουν φυσικά/διοικητικά την κοινωνία, ανεξαρτήτως επιπέδου σπάνης (ειδικά όταν η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται από την έντονη σπάνη λόγω του τρόπου διανομής των πόρων) και των πολλών ταξικών, αντικειμενικών περιορισμών, σε σχέση με τις "Συλλογικές Διαδικτυακές Συνομαδώσεις" της εικονικής δημοκρατίας του ίντερνετ, καθώς και να "παρατήσω την "ουτοπία" του Φωτόπουλου" που εγγυάται (με εκτενή ανάλυση και εξήγηση που βασίζεται σε στοιχεία απ' όλες τις κοινωνικές επιστήμες) τη φυσική και διοικητική αποκέντρωση της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Δηλαδή, δεν είναι συμβατό με την κρίση μου που επιδιώκει τη συστημική κατάλυση και δημοκρατική αλλαγή το να ασχοληθώ με την ιντερνετική p2p δημοκρατία στον ίδιο βαθμό ή πόσο μάλλον ως προτεραιότητα στη δραστηριότητα μου, στο πρόταγμα μου για μια δημοκρατική κοινωνία από τα κάτω και γι' αυτόν το λόγο αντίκειμαι με σφοδρότητα σε απόψεις όπως του Omadeon.
Ο Δημοκρατικός Ορθολογισμός, λοιπόν, για όλους τους παραπάνω λόγους (και το επαναλαμβάνω αυτό για να αποφύγω ανοησίες ότι η διατύπωση μου αυτή είναι...δογματική), είναι το κατεξοχήν ανοικτό, θεωρητικό θεμέλιο που επιτρέπει τη διαρκή αμφισβήτηση και αυτοθέσμιση της κοινωνίας καθώς και να δημιουργεί ο άνθρωπος διαρκώς τον κόσμο του και την ιστορία -που είναι μια δημιουργία-, χωρίς ανορθολογισμούς, ντετερμινισμούς, κλειστά συστήματα (όπως η αντικατάσταση του Λόγου από το semantic reasoning και άλλα... ωραία) , αντικειμενικότητες που ανατρέπουν την ουσία της αυτονομίας/δημοκρατίας - την αμφισβήτηση- οδηγώντας σχεδόν αυτόματα σε ιεραρχίες και, χωρίς ,από την άλλη μεριά, ... σχετικισμούς που απλά νομιμοποιούν το status quo με πρόσχημα την "ανοχή" της κυριαρχίας ακόμα και απόψεων σημαντικά ασύμβατων με τις δικές του.
Nikritin -
Όμως, ο Δημοκρατικός Ορθολογισμός ούτε αφορά όλους τους ανθρώπους, ούτε είναι η απόλυτη, υπερβατική αλήθεια για όλον τον κόσμο. Αφορά, όμως, αυτούς που θα επιλέξουν τελικά την αυτονομία έναντι της ετερονομίας, για τους λόγους που ανέφερα αλλά και πολύ περισσότερο για τους λόγους που αναλύονται στην εκτενή και εξαιρετική περιγραφή της φιλοσοφικής θεμελίωσης της Δημοκρατίας από τον ίδιο τον Τ.Φ. στο κεφάλαιο 8 της θεωρητικής του σύνθεσης των κινημάτων της αυτονομίας και της δημοκρατίας στο βιβλίο "Περιεκτική Δημοκρατία - 10 Χρόνια Μετά".
Με αφορμή λοιπόν τις ανταλλαγές αυτές οι οποίες είναι διαθέσιμες για όποιον θέλει να τις διαβάσει και να τις κρίνει και χωρίς να ξαναμπώ στις λεπτομέρειες της συζήτησης διότι πιστεύω ότι απάντησα εκτενώς και με το δυνατόν λογικά επιχειρήματα επί των προτάσεων που ειπώθηκαν, θα επιχειρήσω να αναλύσω τον τρόπο που πιστεύω ότι λειτουργεί (ή δεν λειτουργεί) ο Λόγος στις συγκεκριμένες ανταλλαγές τόσο από πλευράς Omadeon, όσο και από πλευράς rider, ο οποίος δυ
στυχώς ακόμα και σε επιθέσεις ad hominem εναντίον μου έκανε τα "στραβά μάτια" ως συνσχολιαστής, παρότι είναι από τις πρώτιστες μορφές ετερονομίας στο λόγο τις οποίες υποτίθεται ότι πολεμάει και ενώ έχει δηλώσει ρητά ότι στόχος του είναι η αυτονομία/δημοκρατία. Γι' αυτόν το σκοπό θα δανειστώ και μερικές από τις λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένες διατυπώσεις του Χορκχάιμερ από το αμφιλεγόμενο έργο του "Η Έκλειψη του Λόγου".Bocchioni - The City Rises
Το ζήτημα της "δογματικότητας", λοιπόν, έρχεται και επανέρχεται ως επιχείρημα, σε πολλές περιπτώσεις για να κατακρίνει το υφολογικό περιεχόμενο των προτάσεων κάποιου παρά το ίδιο το περιεχόμενο των προτάσεων του. Ο λόγος που κατηγόρησα τον Omadeon ότι θεωρεί ουτοπική, ανέφικτη, αστεία κλπ. τη φυσική αποκέντρωση της κοινωνίας, εκτός της διαδικτυακής που ούτως ή άλλως είναι σχετικά αποκεντρωμένη, δεν είναι βέβαια επειδή ρητά το ανέφερε -το αντίθετο- αλλά διότι "προφανώς" (και θα εξηγήσω τι εννοώ με αυτό) δεν μπορεί κάποιος να διατείνεται ότι είναι και υπέρ της φυσικής και διοικητικής αποκέντρωσης των βασικών μονάδων λήψης αποφάσεων και κοινωνικής οργάνωσης που είναι οι Δήμοι (κάτι που δεν αμφισβητήθηκε στις ανταλλαγές) και ταυτόχρονα να θεωρεί κάτι τέτοιο ανεφάρμοστο ή ακόμα να υποτιμά τελικά πλήρως την προοπτική ("τα 500 χρόνια" της "ουτοπίας του Φωτόπουλου", οι "γειτονιές" της Περιεκτικής Δημοκρατίας καθώς και η ανεκδιήγητη προτροπή "Άσε την ουτοπία του Φωτόπουλου και ας πιάσουμε δουλειά τώρα!"). Η διαπίστωση μου, όμως, αυτή σε κάποιον ο οποίος έχει μια στοιχειώδη αίσθηση της λογικής συνέπειας θα θεωρηθεί σχεδόν αυτονόητη και "προφανής" (επανέρχομαι στο "προφανώς" που είπα παραπάνω). Σε κάποιον όμως ο οποίος σχετικίζει και θεωρεί ως βασικό στοιχείο του Λόγου του ότι υπάρχουν "πολλές αλήθειες" ή ότι σκοπός είναι να ανθίζουν όλες οι απόψεις και άλλοι εξόφθαλμοι μεταμοντερνισμοί, μια τέτοια κραυγαλέα ασυνέπεια γίνεται εύκολα αποδεκτή.
Ο δημοκρατικός λόγος, ο λόγος της αυτονομίας, δέχεται τον δημοκρατικό σχετικισμό, δηλαδή ότι κάθε παράδοση και άποψη έχει το ίδιο δικαίωμα διατύπωσης - η πεμπτουσία της ισηγορίας!-, αλλά σαφώς είναι αντίθετος με τον φιλοσοφικό σχετικισμό τον οποίο ρητά ο Omadeon και υπόρρητα ο rider υποστηρίζουν. Δηλαδή ότι η "κυριαρχία" απόψεων που ακόμα και όταν με τον Ορθό Λόγο μπορεί να δειχθεί ότι είναι ουσιαστικά ασύμβατες μεταξύ τους, ενσωματώνεται σχεδόν αλώβητη στην αλήθεια κάποιου. Αυτού του τύπου ο ρελατιβισμός, ο "γενικευμένος σχετικισμός", είναι δομικά αντίθετος στην αυτονομία και τη δημοκρατία όπως έχουν δείξει, εκτός του Τ. Φωτόπουλου και άλλοι διανοούμενοι όπως ο Καστοριάδης. Παρόλα αυτά, οι ίδιοι που έχουν πλήρως ή μερικώς ενταχθεί στο άρμα της υιοθέτησης του μεταμοντέρνου "medley pot" αντιθετικών απόψεων αυτοπαρουσιάζονται ως αντίπαλοι του μεταμοντερνισμού και ως θιασώτες του Καστοριάδη!
Κατ' αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να συγκεραστεί η ως συνήθως γενικόλογη "διαφωνία" και του ίδιου του rider στην κριτική του Τ.Φ. στον κορπορατιβιστικό "καπιταλισμό του Τσόμσκι"(!) και στη "συμμετοχική γραφειοκρατία" του PareCon (όπως το έχουν ονομάσει αναρχικοί) του Άλμπερτ, τα κύρια χαρακτηριστικά των οποίων είναι θεμελιακά ασύμβατα με τη δημοκρατία, δηλαδή με την ισοκατανομή πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δύναμης και ταυτόχρονα ο ίδιος να έχει θέσει ως βασικό στόχο (σε δεκάδες ανταλλαγές μαζί μου αλλά και αλλού) την κατάλυση των ιεραρχιών, την αντισυστημικότητα (ξεχνώντας ότι αντισυστημικότητα δεν είναι η αμφισβήτηση κάποιων αρνητικών πλευρών του συστήματος όπως κάνει ο Τσόμσκι et al, αλλά του ίδιου του συστήματος) και την αυτονομία σε όλα τα επίπεδα.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι ο rider γράφει ότι δεν θεωρεί ότι υπάρχει απόλυτη αλήθεια, κάτι που πράγματι είναι σωστό, καθώς δεν υπάρχει αλήθεια που εφαρμόζεται "αντικειμενικά" σε όλους τους ανθρώπους -και αυτό παρά το ό,τι ήθελε να πιστεύει ο Horkheimer με τον αντικειμενικό του Λόγο-, υιοθετεί έμμεσα ("Συνεπώς για μένα το ζήτημα είναι να πάρω κάποια στοιχεία από τον κάθε ένα") ότι δεν υπάρχει μια αλήθεια για τον κάθε άνθρωπο την οποία ως αυτόνομο πολιτικό ον έχει στόχο να (επαν-)ανακαλύπτει, αλλά πάλι το ρελατιβιστικό της έμμεσης υιοθέτησης εντελώς διαφορετικών και συχνά αντιφατικών -με ορθολογικά κριτήρια- "αληθειών", ως τη δική του "αλήθεια". Είναι μάλιστα ενδεικτικό ότι η φράση του αυτή προβάλλει ως αυτοσκοπό την ιδεολογική "συναίνεση" και παράλληλα ένα έλλειμα προφανώς στην κριτική διαβάθμιση, την ιεράρχηση της αξίας των απόψεων η οποία συνακόλουθα, βέβαια, θα οδηγούσε σε ανάλογη και συνεπή στήριξη, σε αντίστοιχη πράξη. Αυτή η σχετικιστική οπτική γωνία μετατρέπει σταδιακά το μπλογκ του rider σε ένα εντελώς μεταπρατικό χωνευτήρι ιδεών από σοσιαλφιλελεύθερους οικονομολόγους μέχρι "ακραίους φωτοπουλικούς" στο οποίο συνυπάρχουν στο γενικό απυρόβλητο απόψεις με έντονες αντιφάσεις μεταξύ τους προς χάριν μιας ακαθόριστης, "πλουραλιστικής" και... φυσικά ανώδυνης "αλήθειας" (σε πολλά εισαγωγικά)!
Ο αυτόνομος, δημοκρατικός Λόγος, λοιπόν, είναι πράγματι "υποκειμενικός" (προσοχή όμως, όχι "υποκειμενιστικός", δηλαδή σχετικιστικός), κι αυτό παρότι βέβαια ο Horkheimer, ενταγμένος στον άγριο αντικειμενισμό του Μαρξισμού βολικά υποτίμησε κάθε "υποκειμενικό" Λόγο ως "εργαλειακό", ενώ την ίδια στιγμή ο αντικειμενικός Λόγος τον οποίον εννοούσε στην "Έκλειψη του" είναι ο ίδιος η αποθέωση της εργαλειακότητας, καθώς μετατρέπει τους ανθρώπους σε υπήκοους, ετερονομημένα υποκείμενα, εργαλεία της "αναμφισβήτητης αλήθειας". Παρά, λοιπόν, το πλήθος των επιστημονικών, κοινωνιολογικών, ανθρωπολογικών, οικονομικών κλπ. στοιχείων που αποδεικνύουν ότι ζούμε σε μια έντονα ετερόνομη/ιεραρχική κοινωνία και ότι αυτός είναι ο λόγος της τεράστιας κοινωνικής κρίσης και εξαθλίωσης, κανείς δεν μπορεί να πείσει "εξωγενώς" του Λόγου τον άνθρωπο, να επιλέξει ως δική του αλήθεια την αυτονομία/δημοκρατία.
Ωστόσο, η υποκειμενική, αυτοστοχαστική επιλογή της παράδοσης της αυτονομίας/δημοκρατίας έναντι της κυρίαρχης παράδοσης της ετερονομίας - οι δύο πυλώνες της δομικής διαφοροποίησης της κοινωνίας σε επίπεδο ιεραρχίας- ως ένα "πρόταγμα" ενός ανθρώπου για το θεμελιακό και διαρκή μετασχηματισμό της κοινωνίας, επιφέρει κάποιες σημαντικές λογικές συνέπειες σε σχέση με το πώς αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τόσο την κοινωνία όσο και τους κοινωνικούς θεσμούς και απόψεις. Επίσης, προϋποθέτει και μια ορθολογική διαβάθμιση των διαφόρων τύπων ετερονομίας/αυτονομίας αλλά και των προτεραιοτήτων της δράσης του για έναν ολιστικό μετασχηματισμό της ετερόνομης κοινωνίας σε μια αυτόνομη, δηλαδή ελεύθερη, κοινωνία.
Και, ακριβώς, ο "υποκειμενικός" (πάλι χρησιμοποιώ την εντελώς άστοχη έκφραση του Horkheimer) Ορθός Λόγος, σε αντίθεση με τον αντικειμενικό, είναι εξ ορισμού ένα ανοιχτό σύστημα αμφισβήτησης που ουδεμία σχέση έχει με δογματισμούς και τα τοιαύτα εκτός και αν ονομάζουμε δογματισμό το "αυστηρό" ύφος των διατυπώσεων, δηλαδή μια αισθητική, ουσιαστικά, εκτίμηση.
Δεν μπορώ, λοιπόν, να δεχτώ, καθώς δεν έχω πειστεί με βάση τον Ορθό Λόγο (update: Ορθός Λόγος είναι η πρόσληψη δεδομένων μέσω των αισθήσεων ή/και ο λόγος - και όχι κάποιος υποτίθεται αντικειμενικά "σωστός" λόγος), για παράδειγμα, ότι είναι εξίσου σημαντικές ή - ακόμα περισσότερο- λιγότερο σημαντικές οι πρόσωπο με πρόσωπο συνελεύσεις γειτονιάς οι οποίες συνδέουν χωρίς κανέναν αντικειμενικό αποκλεισμό οριζόντια και αποκεντρώνουν φυσικά/διοικητικά την κοινωνία, ανεξαρτήτως επιπέδου σπάνης (ειδικά όταν η κοινωνία μας χαρακτηρίζεται από την έντονη σπάνη λόγω του τρόπου διανομής των πόρων) και των πολλών ταξικών, αντικειμενικών περιορισμών, σε σχέση με τις "Συλλογικές Διαδικτυακές Συνομαδώσεις" της εικονικής δημοκρατίας του ίντερνετ, καθώς και να "παρατήσω την "ουτοπία" του Φωτόπουλου" που εγγυάται (με εκτενή ανάλυση και εξήγηση που βασίζεται σε στοιχεία απ' όλες τις κοινωνικές επιστήμες) τη φυσική και διοικητική αποκέντρωση της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα. Δηλαδή, δεν είναι συμβατό με την κρίση μου που επιδιώκει τη συστημική κατάλυση και δημοκρατική αλλαγή το να ασχοληθώ με την ιντερνετική p2p δημοκρατία στον ίδιο βαθμό ή πόσο μάλλον ως προτεραιότητα στη δραστηριότητα μου, στο πρόταγμα μου για μια δημοκρατική κοινωνία από τα κάτω και γι' αυτόν το λόγο αντίκειμαι με σφοδρότητα σε απόψεις όπως του Omadeon.
Ο Δημοκρατικός Ορθολογισμός, λοιπόν, για όλους τους παραπάνω λόγους (και το επαναλαμβάνω αυτό για να αποφύγω ανοησίες ότι η διατύπωση μου αυτή είναι...δογματική), είναι το κατεξοχήν ανοικτό, θεωρητικό θεμέλιο που επιτρέπει τη διαρκή αμφισβήτηση και αυτοθέσμιση της κοινωνίας καθώς και να δημιουργεί ο άνθρωπος διαρκώς τον κόσμο του και την ιστορία -που είναι μια δημιουργία-, χωρίς ανορθολογισμούς, ντετερμινισμούς, κλειστά συστήματα (όπως η αντικατάσταση του Λόγου από το semantic reasoning και άλλα... ωραία) , αντικειμενικότητες που ανατρέπουν την ουσία της αυτονομίας/δημοκρατίας - την αμφισβήτηση- οδηγώντας σχεδόν αυτόματα σε ιεραρχίες και, χωρίς ,από την άλλη μεριά, ... σχετικισμούς που απλά νομιμοποιούν το status quo με πρόσχημα την "ανοχή" της κυριαρχίας ακόμα και απόψεων σημαντικά ασύμβατων με τις δικές του.
Nikritin -
Όμως, ο Δημοκρατικός Ορθολογισμός ούτε αφορά όλους τους ανθρώπους, ούτε είναι η απόλυτη, υπερβατική αλήθεια για όλον τον κόσμο. Αφορά, όμως, αυτούς που θα επιλέξουν τελικά την αυτονομία έναντι της ετερονομίας, για τους λόγους που ανέφερα αλλά και πολύ περισσότερο για τους λόγους που αναλύονται στην εκτενή και εξαιρετική περιγραφή της φιλοσοφικής θεμελίωσης της Δημοκρατίας από τον ίδιο τον Τ.Φ. στο κεφάλαιο 8 της θεωρητικής του σύνθεσης των κινημάτων της αυτονομίας και της δημοκρατίας στο βιβλίο "Περιεκτική Δημοκρατία - 10 Χρόνια Μετά".
Πέμπτη, Ιουλίου 17, 2008
Οι αρχές και οι στόχοι της Περιεκτικής Δημοκρατίας
Επειδή αρκετοί ρωτούν για την Περιεκτική Δημοκρατία και την αυξανόμενη παρουσία της ως μάλλον το μοναδικό ρεαλιστικά δομημένο πρόταγμα για την κοινωνική αλλαγή, ίσως θα ήταν χρήσιμο να ανιχνεύσουμε την πολιτική συμβατότητα μας με τους διακηρυγμένους στόχους και αρχές της:
1. Η απώτερη αιτία της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης (οικονομικής, οικολογικής, πολιτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής) είναι η συγκέντρωση εξουσίας/δύναμης στα χέρια διαφόρων ελίτ την οποία παράγει και αναπαράγει η δυναμική του συστήματος της οικονομίας της αγοράς (στη σημερινή διεθνοποιημένη μορφή του) και το πολιτικό του συμπλήρωμα, η δήθεν δημοκρατία που στηρίζεται στις αντιπροσωπευτικές μορφές διακυβέρνησης. Δηλαδή, το οικονομικό και πολιτικό σύστημα που αναδύθηκε αρχικά στην Ευρώπη, δύο μόλις αιώνες πριν.
2. Το ξεπέρασμα επομένως της χρόνιας κρίσης που άρχισε με την ανάδυση αυτού του συστήματος και επιδεινώθηκε τελευταία με τη διεθνοποίηση της οικονομίας της αγοράς δεν είναι δυνατό μέσα από τη μεταρρύθμιση του συστήματος, όπως ουτοπικά ισχυρίζονται οι οπαδοί της κοινωνίας των πολιτών και τα Πράσινα κόμματα και οργανώσεις, που σε τελική ανάλυση λειτουργούν σαν απολογητές του συστήματος. Το ξεπέρασμα της κρίσης είναι δυνατό μόνο με τη δημιουργία ενός νέου τρόπου πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που εξασφαλίζει την ισοκατανομή εξουσίας/δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτισμικό). Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί επομένως όχι απλώς μια νέα ουτοπία αλλά ένα νέο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης που διασφαλίζει την ισοκατανομή εξουσίας/δύναμης σε όλα τα επίπεδα και επομένως το οριστικό ξεπέρασμα της πολυδιάστατης κρίσης. Ο τελικός στόχος είναι η δημιουργία μιας δημοκρατικής παγκόσμιας «τάξης» βασισμένης στις συνομοσπονδίες Περιεκτικών Δημοκρατιών των λαών που θ’ αντικαταστήσουν τις ιεραρχικές παγκόσμιες τάξεις του παρόντος και του παρελθόντος.
3. Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί την ανώτερη μορφή δημοκρατίας εφόσον εξασφαλίζει τις θεσμικές προϋποθέσεις για την πολιτική (η άμεση) δημοκρατία, την οικονομική δημοκρατία, την δημοκρατία στο κοινωνικό επίπεδο, και την οικολογική δημοκρατία. Στο υποκειμενικό επίπεδο, η Περιεκτική Δημοκρατία θεμελιώνεται στη συνειδητή επιλογή των πολιτών για αυτονομία και όχι σε δόγματα, θρησκείες και ανορθολογικά συστήματα ή κλειστά θεωρητικά συστήματα που δεν επιτρέπουν την αμφισβήτηση, το θεμέλιο της δημοκρατίας.
4. Η πολιτική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών άμεσης δημοκρατίας στο πολιτικό επίπεδο για την άμεση λήψη αποφάσεων μέσω των συνελεύσεων των πολιτών στο τοπικό επίπεδο που συνομοσπονδιοποιούνται σε περιφερειακό, εθνικό, και τελικά σε ηπειρωτικό και παγκόσμιο επίπεδο και απαρτίζονται από άμεσα ανακλητούς (από τις δημοτικές συνελεύσεις) εντολοδόχους. Η λειτουργία των περιφερειακών, εθνικών και συνομοσπονδιακών συνελεύσεων είναι μόνο να εφαρμόζουν και συντονίζουν τις αποφάσεις των δημοτικών συνελεύσεων. Η πολιτική δημοκρατία εξασφαλίζει δηλαδή την επανενσωμάτωση της κοινωνίας με την πολιτεία και αντικαθιστά το κράτος ως χωριστή εξουσία πάνω στους πολίτες που μετατρέπει, στην ουσία, τους πολίτες σε υπηκόους.
5. Η οικονομική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών κοινοκτημοσύνης των πλουτοπαραγωγικών πηγών (δηλαδή των πηγών κοινωνικού πλούτου) και συλλογικού έλεγχου από τους δήμους, δηλαδή τις συνελεύσεις των πολιτών. Το σύστημα της οικονομίας της αγοράς που έχει οδηγήσει στη σημερινή πελώρια συγκέντρωση πλούτου στα χέρια των ολίγων, την ανεργία, την υποαπασχόληση, την ανασφάλεια, την καταρράκωση των κοινωνικών υπηρεσιών καθώς και την οικολογική καταστροφή αντικαθίσταται από νέους θεσμούς δημοκρατικού ελέγχου των μέσων παραγωγής με στόχο την ικανοποίηση των βασικών αναγκών όλων των πολιτών, καθώς και την ελευθερία επιλογής του ατόμου ως προς την ικανοποίηση των μη βασικών αναγκών του, σύμφωνα με τις επιλογές του για εργασία/ελεύθερο χρόνο. Η οικονομική δημοκρατία εξασφαλίζει δηλαδή την επανενσωμάτωση της κοινωνίας με την οικονομία και αντικαθιστά τη χρηματική οικονομία και τις δυνάμεις της αγοράς, οι οποίες διαχωρίζουν τους πολίτες σε προνομιούχους, που υπερκαλύπτουν κάθε πραγματική η φανταστική ανάγκη τους, και μη προνομιούχους που είναι σε αδυναμία να καλύψουν ακόμη και τις βασικές ανάγκες τους.
6. Η δημοκρατία στο κοινωνικό επίπεδο συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών αυτοδιεύθυνσης στα εργοστάσια, τα γραφεία και γενικότερα τους τόπους παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των πολιτιστικών ―ΜΜΕ, τέχνες κ.λπ., καθώς και τους τόπους εκπαίδευσης. Τα συμβούλια των εργαζομένων/φοιτητών κ.λπ. εξασφαλίζουν την αυτοδιεύθυνση των τόπων παραγωγής, εκπαίδευσης κ.λπ. με βάση τους γενικούς στόχους που θέτουν οι δημοτικές συνελεύσεις και τις προτιμήσεις των πολιτών ως παραγωγών αλλά και ως καταναλωτών. Ένα υπόδειγμα το οποίο περιγράφει γενικά πως θα μπορούσε να λειτουργήσει μια οικονομική δημοκρατία και ειδικότερα πως θα μπορούσαν να παίρνονται οι αποφάσεις των πολιτών ως μελών των δημοτικών συνελεύσεων σε σχέση με τις αποφάσεις των πολιτών ως μελών των αυτοδιευθυνόμενων οργάνων περιγράφεται στο τ. 2 του Περιοδικού Δημοκρατία και Φύση και λεπτομερέστερα στο βιβλίο Περιεκτική Δημοκρατία - 10 Χρόνια Μετά (Ελεύθερος Τύπος, 2008), κεφ. 6.
7. Η οικολογική δημοκρατία συνεπάγεται τη δημιουργία θεσμών και κουλτούρας που εξασφαλίζουν την επανενσωμάτωση της Κοινωνίας στη Φύση. Αυτό σημαίνει ότι στόχος της οικονομικής δραστηριότητας δεν είναι η σημερινή οίκο-καταστροφική «ανάπτυξη» που επιβάλλουν οι επιταγές του ανταγωνισμού και του κέρδους αλλά η ικανοποίηση των αναγκών όλων των πολιτών κατά τρόπο που εξασφαλίζει την πραγματική ποιότητα ζωής που μόνο η αρμονική σχέση Κοινωνίας και Φύσης μπορεί να επιφέρει. Η οικολογική δημοκρατία είναι επομένως αδύνατο να επιτευχθεί στο σημερινό σύστημα της οικονομίας της αγοράς και τη συνακόλουθη «οικονομία ανάπτυξης», αλλά ούτε και σε ένα σύστημα που έχει επίσης στόχο την ανάπτυξη, όπως το συγκεντρωτικό σύστημα του τ. «υπαρκτού σοσιαλισμού».
8. Η Περιεκτική Δημοκρατία δεν είναι ούτε το αποτέλεσμα των δυνατοτήτων που δημιουργούν κάποιοι «νόμοι» ή «τάσεις» κοινωνικής εξέλιξης που δήθεν επιβάλλει η Ιστορία ή η Φύση, αλλά ούτε απλώς άλλη μια ουτοπία, σαν αυτές που διακηρύσσονται στον ελευθεριακό χώρο. Η Περιεκτική Δημοκρατία επομένως είναι ασύμβατη με κάθε κλειστό θεωρητικό σύστημα και φυσικά κάθε είδος θρησκευτικού (ή μη) ανορθολογισμού . Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί τη σύνθεση αλλά και την υπέρβαση των κινημάτων για τον σοσιαλισμό, τη δημοκρατία και την αυτονομία καθώς και των νέων κοινωνικών κινημάτων για την ισότητα ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνότητα κ.λπ.
8. Η Περιεκτική Δημοκρατία δεν είναι ούτε το αποτέλεσμα των δυνατοτήτων που δημιουργούν κάποιοι «νόμοι» ή «τάσεις» κοινωνικής εξέλιξης που δήθεν επιβάλλει η Ιστορία ή η Φύση, αλλά ούτε απλώς άλλη μια ουτοπία, σαν αυτές που διακηρύσσονται στον ελευθεριακό χώρο. Η Περιεκτική Δημοκρατία επομένως είναι ασύμβατη με κάθε κλειστό θεωρητικό σύστημα και φυσικά κάθε είδος θρησκευτικού (ή μη) ανορθολογισμού . Η Περιεκτική Δημοκρατία αποτελεί τη σύνθεση αλλά και την υπέρβαση των κινημάτων για τον σοσιαλισμό, τη δημοκρατία και την αυτονομία καθώς και των νέων κοινωνικών κινημάτων για την ισότητα ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνότητα κ.λπ
9. Η μετάβαση στην Περιεκτική Δημοκρατία προϋποθέτει τη δημιουργία ενός μαζικού κινήματος σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και τελικά ηπειρωτικό και παγκόσμιο επίπεδο με στόχο την αντικατάσταση του συστήματος της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με θεσμούς πολιτικής, οικονομικής, και οικολογικής δημοκρατίας καθώς και δημοκρατίας στο κοινωνικό επίπεδο. Το κίνημα αυτό παρεμβαίνει σε όλα τα επίπεδα (πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, οικολογικό, πολιτιστικό) με στόχο τη δημιουργία νέων θεσμών και κουλτούρας. Η παρέμβαση αυτή δεν εκδηλώνεται απλώς με τη δημιουργία εναλλακτικών μορφών ατομικής ή συλλογικής ζωής («δια του παραδείγματος»), άμεσης δράσης, ή συμμετοχής στις τοπικές εκλογές αλλά με τον συνδυασμό όλων αυτών (και άλλων παρόμοιων) των μορφών δράσης -προϋποτιθέμενου όμως ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες θα εντάσσονται σε ένα περιεκτικό πολιτικό πρόγραμμα ριζικής κοινωνικής αλλαγής για την Περιεκτική Δημοκρατία. Η συμμετοχή στις τοπικές εκλογές (οι μόνες εκλογές που είναι συμβατές με τον στόχο της Περιεκτικής Δημοκρατίας) αποσκοπεί μόνο στη δημιουργία θεσμών και κουλτούρας Περιεκτικής Δημοκρατίας σε κοινωνικά σημαντική κλίμακα. Τελικός στόχος η δημιουργία μιας δυαδικής εξουσίας σε σχέση με το υπάρχον σύστημα, μέσα από τη δημιουργία της μαζικής συνειδητοποίησης που επιφέρει η πάλη για τους νέους θεσμούς καθώς και η ίδια η εγκαθίδρυση των νέων θεσμών. Όταν η πλειοψηφία των πολιτών έχει αποδεχτεί τις αρχές δημοκρατικής οργάνωσης και συμμετέχει μαζικά στους νέους θεσμούς τότε καμία δύναμη δεν μπορεί να σταματήσει τη κατάρρευση του παλιού συστήματος της συγκέντρωσης της εξουσίας/δύναμης στα χέρια των ολίγων, που είναι η αιτία όλων των δεινών για την πλειοψηφία του ανθρώπινου γένους.
10. Ενδιάμεσος στόχος είναι η οικοδόμηση ενός Δικτύου Πολιτών για την Περιεκτική Δημοκρατία που θα στοχεύει στη δημιουργία μιας εναλλακτικής δημοκρατικής συνείδησης, μέσω της πολιτικής παρέμβασης αλλά και των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, με τελικό στόχο τη συμβολή στη δημιουργία ενός ευρύτερου πολιτικού κινήματος για τη μετάβαση στη Περιεκτική Δημοκρατία. Ένα πρώτο βήμα στη κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να είναι η δημιουργία ομάδων μελέτης του προτάγματος της ΠΔ, οι οποίες θα παρείχαν την ευκαιρία για την εμβάθυνση της γνώσης των ακτιβιστών στις διάφορες πτυχές του προτάγματος, συμπεριλαμβανομένων των κρίσιμων θεμάτων της στρατηγικής και τακτικής.
Τετάρτη, Ιουνίου 18, 2008
Mήπως ήρθε η ώρα να τελειώνουμε με το φιλελεύθερο "φαντασιακό"; (2)
4) Η εγκατάσταση της οικονομίας της αγοράς και η θεσμοθέτηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής ήταν, επίσης, αποτέλεσμα αντικειμενικών και υποκειμενικών συνθηκών. Οι αντικειμενικές συνθήκες είχαν άμεση σχέση τόσο με την ίδια τη δημιουργία του έθνους
-κράτους ως αποτέλεσμα της "εθνικοποίησης" του εμπορίου όσο και με την έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης. Οι υποκειμενικές συνθήκες διαμορφώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη φιλελεύθερη ιδεολογία διανοητών όπως ο Ρουσό και ο Άνταμ Σμιθ, οι οποίοι προέκριναν τη σημασία της ατομικής ιδιοκτησίας και της συσσώρευσης οικονομικής δύναμης ως υποτιθέμενα μέσα για τη μείωση της ανισότητας και την Πρόοδο. Η ίδια πηγή της Προόδου νομιμοποίησε θεωρητικά τη μετεξέλιξη της οικονομίας της αγοράς σε οικονομία ανάπτυξης, από την οποία απορρέει αντικειμενικά(δηλ. από τους ίδιους τους οικονομικούς θεσμούς) η ανελέητη και καταστροφική δυναμική "ανάπτυξη ή θάνατος".
5)Υπό την επιρροή της φιλελεύθερης ιδεολογίας και σε συμπλήρωμα του οριστικού διαχωρισμού μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας που πραγματοποιήθηκε με την ανάδυση του έθνους-κράτους, οι "θεμελιωτές-πατέρες" του Αμερικάνικου Συντάγματος ουσιαστικά εφηύραν την αντιπροσωπευτική "δημοκρατία" (η κατά Καστοριάδη φιλελεύθερη ολιγαρχία) ως ένα προσχηματικό και πρωτοφανές μέσο διαχωρισμού της πολιτείας από την κοινωνία, η οποία οδήγησε και οδηγεί σε αλματώδη συγκέντρωση της πολιτικής δύναμης στα χέρια πολιτικών ελίτ και θεσμοποίησε ουσιαστικά τη διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομική ολιγαρχία.
6)Ο φιλελευθερισμός, έχοντας θέσει ως προτεραιότητα την υποτιθέμενη "πρωτοκαθεδρία του ατόμου" και θεωρώντας την κοινωνία ως ένα συνονθύλευμα από άτομα, δημιούργησε τις βάσεις για τον ατομικιστικό και ανταγωνιστικό χαρακτήρα του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος (δηλαδή το σύστημα πεποιθήσεων, ιδεών και αντίστοιχων αξιών, το οποίο είναι συμβατό με τους επικρατούντες πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς και αναπαράγεται ανάλογα από τις κυρίαρχες ελίτ προς όφελος της*).
Ο ατομικισμός αυτός οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη φιλελεύθερη, αρνητική αντίληψη για την ελευθερία, δηλαδή την "ελευθερία από" (ελευθερία από το κράτος ή ακόμα και ελευθερία από την υπόλοιπη κοινωνία) η οποία υιοθετείται κατά κόρον στην εποχή μας και έχει ριζώσει στην κοινωνία διαστρεβλώνοντας κάθε έννοια της διεκδίκησης της ισότητας και της πραγματικής ελευθερίας του ανθρώπου.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε μια εποχή όπου η ζήτηση και η επίκληση των φιλελεύθερων "δικαιωμάτων" έχει γίνει αυτοσκοπός. Ενδεικτικό της κυρίαρχης τάσης είναι ότι ακόμα και όταν τυχαίνει να αντιπαρατεθούμε με έναν κοντινό μας άνθρωπο μιλάμε για το "δικαίωμα να μιλάμε" ή το "δικαίωμα να ερωτευόμαστε", το "δικαίωμα να είμαστε ελεύθεροι" και όλη τη σχετική φιλολογία, λες και τις σχέσεις μας με τους γύρω (μπορούν να) την καθορίζουν δικαιώματα απέναντι στο κράτος! Έτσι, οι πολίτες έχουν γίνει παθητικοί δέκτες ατομικών "δικαιωμάτων" που οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ παραχωρούν καθώς στα ανώτατα κλιμάκια τους εισχωρούν "εκπρόσωποι" κάποιων ομάδων ταυτότητας (εθνικές μειονότητες, γυναίκες, γκέι κτλ.).
Δεν είναι περίεργο, άλλωστε, ότι τα ρεφορμιστικά και μονοθεματικά κινήματα ταυτότητας διεκδικούν "δικαιώματα" από τις ελίτ, έχοντας πλήρως ενσωματωθεί στη λογική του συστήματος, αντί να διεκδικούν ριζική αλλαγή των εξουσιαστικών σχέσεων στην οικονομία, την πολιτεία και την κοινωνία και ισότητα σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είχαν κάνει αρχικά τα φεμινιστικά και μειονοτικά αντισυστημικά κινήματα μετά την έκρηξη του Μάη του '68.
Την ίδια στιγμή, με την προσφυή εκχώρηση δικαιωμάτων και την κατανάλωση, η ιδιώτευση ολοένα και αυξάνεται και αν παρατηρήσουμε τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, βλέπουμε ότι όσο περνάει ο καιρός ο ιδιωτικός χώρος που "καταλαμβάνει" κάθε άτομο επεκτείνεται ενώ ο Δημόσιος (μαζί με κάθε έννοια άσκησης Πολιτικής, προσωπικής ή συλλογικής) συρρικνώνεται και ελέγχεται πλήρως από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ.
Στόχοι του φιλελεύθερου κοινωνικού παραδείγματος είναι η πλήρης αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων σε τοπικό/κοινοτικό επίπεδο και η διάσπαση κάθε προσπάθειας οριζόντιας οργάνωσης της κοινωνίας που είναι απαραίτητη σε κάθε ριζοσπαστικό κίνημα.
"Η αρνητική έννοια της ελευθερίας έχει επικριθεί από διάφορες πλευρές. Οι ίδιοι οι φιλελεύθεροι έχουν ασκήσει κριτική στην αρνητική αντίληψη καθώς δεν είναι δυνατόν να συναχθεί από αυτήν ούτε καν το δικαίωμα της επιλογής των αρχόντων σε μια φιλελεύθερη <<δημοκρατία>>, μια επιλογή που είναι ξεκάθαρα
<<ελευθερία να>> και όχι <<ελευθερία από>>. Αλλά ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει η φιλοσοφική κριτική ότι οι άνθρωποι ζούσαν πάντοτε σε κοινότητες που συγκροτούνταν από κοινωνικούς κανόνες και ρυθμίσεις και ότι, συνεπώς, η ιστορία τους δεν είναι απλώς μια ιστορία απομονωμένων ατόμων που ενώνονται για να σχηματίσουν μια <<κοινωνία των πολιτών>>, όπως υπέθεσαν φιλελεύθεροι φιλόσοφοι όπως ο Χομπς και ο Λοκ."
"Ο φιλελεύθερος ατομικισμός είναι ασύμβατος με την ελευθερία, επειδή συνεπάγεται:
Είναι, λοιπόν, ανάγκη όλοι μας να επανακαθορίσουμε τον άνθρωπο-πολίτη όχι ως "άτομο" αλλά ως κοινωνικό άτομο, το οποίο υπόκειται σε μια διαδικασία κοινωνικοποίησης, μέσω της οποίας ενσωματώνει το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα και το οποίο για να δημιουργήσει τον κόσμο του (δηλαδή νέους θεσμούς και το αντίστοιχο κοινωνικό παράδειγμα) θα πρέπει να έρθει σε ρήξη με αυτό*.
Με αυτά στο νου, νομίζω ότι ήρθε ο καιρός και οι τελευταίοι να αποτάξουμε πλήρως το φιλελευθερισμό από το δικό μας κοινωνικό παράδειγμα γιατί οι φιλελεύθερες αξίες και ιδέες του ατομικισμού, της ιδιώτευσης, του ανταγωνισμού, των ετερόνομων παραδόσεων και της κατανάλωσης δεν μπορούν να είναι μέρος της απελευθερωτικής βούλησης του ανθρώπου για ατομική και συλλογική αυτονομία δηλαδή για μια άμεση, περιεκτική δημοκρατία.
Κύρια Πηγή:
Περιεκτική Δημοκρατία, 10 Χρόνια Μετά (Ελεύθερος Τύπος, 2008) *
Πηγές:
Wikipedia
Ριζοσπάστης ("Οι θεωρητικές ρίζες της Γαλλικής Επανάστασης")
-κράτους ως αποτέλεσμα της "εθνικοποίησης" του εμπορίου όσο και με την έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης. Οι υποκειμενικές συνθήκες διαμορφώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη φιλελεύθερη ιδεολογία διανοητών όπως ο Ρουσό και ο Άνταμ Σμιθ, οι οποίοι προέκριναν τη σημασία της ατομικής ιδιοκτησίας και της συσσώρευσης οικονομικής δύναμης ως υποτιθέμενα μέσα για τη μείωση της ανισότητας και την Πρόοδο. Η ίδια πηγή της Προόδου νομιμοποίησε θεωρητικά τη μετεξέλιξη της οικονομίας της αγοράς σε οικονομία ανάπτυξης, από την οποία απορρέει αντικειμενικά(δηλ. από τους ίδιους τους οικονομικούς θεσμούς) η ανελέητη και καταστροφική δυναμική "ανάπτυξη ή θάνατος".5)Υπό την επιρροή της φιλελεύθερης ιδεολογίας και σε συμπλήρωμα του οριστικού διαχωρισμού μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας που πραγματοποιήθηκε με την ανάδυση του έθνους-κράτους, οι "θεμελιωτές-πατέρες" του Αμερικάνικου Συντάγματος ουσιαστικά εφηύραν την αντιπροσωπευτική "δημοκρατία" (η κατά Καστοριάδη φιλελεύθερη ολιγαρχία) ως ένα προσχηματικό και πρωτοφανές μέσο διαχωρισμού της πολιτείας από την κοινωνία, η οποία οδήγησε και οδηγεί σε αλματώδη συγκέντρωση της πολιτικής δύναμης στα χέρια πολιτικών ελίτ και θεσμοποίησε ουσιαστικά τη διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομική ολιγαρχία.
6)Ο φιλελευθερισμός, έχοντας θέσει ως προτεραιότητα την υποτιθέμενη "πρωτοκαθεδρία του ατόμου" και θεωρώντας την κοινωνία ως ένα συνονθύλευμα από άτομα, δημιούργησε τις βάσεις για τον ατομικιστικό και ανταγωνιστικό χαρακτήρα του κυρίαρχου κοινωνικού παραδείγματος (δηλαδή το σύστημα πεποιθήσεων, ιδεών και αντίστοιχων αξιών, το οποίο είναι συμβατό με τους επικρατούντες πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς και αναπαράγεται ανάλογα από τις κυρίαρχες ελίτ προς όφελος της*).
Ο ατομικισμός αυτός οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη φιλελεύθερη, αρνητική αντίληψη για την ελευθερία, δηλαδή την "ελευθερία από" (ελευθερία από το κράτος ή ακόμα και ελευθερία από την υπόλοιπη κοινωνία) η οποία υιοθετείται κατά κόρον στην εποχή μας και έχει ριζώσει στην κοινωνία διαστρεβλώνοντας κάθε έννοια της διεκδίκησης της ισότητας και της πραγματικής ελευθερίας του ανθρώπου.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε μια εποχή όπου η ζήτηση και η επίκληση των φιλελεύθερων "δικαιωμάτων" έχει γίνει αυτοσκοπός. Ενδεικτικό της κυρίαρχης τάσης είναι ότι ακόμα και όταν τυχαίνει να αντιπαρατεθούμε με έναν κοντινό μας άνθρωπο μιλάμε για το "δικαίωμα να μιλάμε" ή το "δικαίωμα να ερωτευόμαστε", το "δικαίωμα να είμαστε ελεύθεροι" και όλη τη σχετική φιλολογία, λες και τις σχέσεις μας με τους γύρω (μπορούν να) την καθορίζουν δικαιώματα απέναντι στο κράτος! Έτσι, οι πολίτες έχουν γίνει παθητικοί δέκτες ατομικών "δικαιωμάτων" που οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ παραχωρούν καθώς στα ανώτατα κλιμάκια τους εισχωρούν "εκπρόσωποι" κάποιων ομάδων ταυτότητας (εθνικές μειονότητες, γυναίκες, γκέι κτλ.).
Δεν είναι περίεργο, άλλωστε, ότι τα ρεφορμιστικά και μονοθεματικά κινήματα ταυτότητας διεκδικούν "δικαιώματα" από τις ελίτ, έχοντας πλήρως ενσωματωθεί στη λογική του συστήματος, αντί να διεκδικούν ριζική αλλαγή των εξουσιαστικών σχέσεων στην οικονομία, την πολιτεία και την κοινωνία και ισότητα σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως είχαν κάνει αρχικά τα φεμινιστικά και μειονοτικά αντισυστημικά κινήματα μετά την έκρηξη του Μάη του '68.
Την ίδια στιγμή, με την προσφυή εκχώρηση δικαιωμάτων και την κατανάλωση, η ιδιώτευση ολοένα και αυξάνεται και αν παρατηρήσουμε τις κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, βλέπουμε ότι όσο περνάει ο καιρός ο ιδιωτικός χώρος που "καταλαμβάνει" κάθε άτομο επεκτείνεται ενώ ο Δημόσιος (μαζί με κάθε έννοια άσκησης Πολιτικής, προσωπικής ή συλλογικής) συρρικνώνεται και ελέγχεται πλήρως από τις πολιτικές και οικονομικές ελίτ.
Στόχοι του φιλελεύθερου κοινωνικού παραδείγματος είναι η πλήρης αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων σε τοπικό/κοινοτικό επίπεδο και η διάσπαση κάθε προσπάθειας οριζόντιας οργάνωσης της κοινωνίας που είναι απαραίτητη σε κάθε ριζοσπαστικό κίνημα.
"Η αρνητική έννοια της ελευθερίας έχει επικριθεί από διάφορες πλευρές. Οι ίδιοι οι φιλελεύθεροι έχουν ασκήσει κριτική στην αρνητική αντίληψη καθώς δεν είναι δυνατόν να συναχθεί από αυτήν ούτε καν το δικαίωμα της επιλογής των αρχόντων σε μια φιλελεύθερη <<δημοκρατία>>, μια επιλογή που είναι ξεκάθαρα
<<ελευθερία να>> και όχι <<ελευθερία από>>. Αλλά ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει η φιλοσοφική κριτική ότι οι άνθρωποι ζούσαν πάντοτε σε κοινότητες που συγκροτούνταν από κοινωνικούς κανόνες και ρυθμίσεις και ότι, συνεπώς, η ιστορία τους δεν είναι απλώς μια ιστορία απομονωμένων ατόμων που ενώνονται για να σχηματίσουν μια <<κοινωνία των πολιτών>>, όπως υπέθεσαν φιλελεύθεροι φιλόσοφοι όπως ο Χομπς και ο Λοκ.""Ο φιλελεύθερος ατομικισμός είναι ασύμβατος με την ελευθερία, επειδή συνεπάγεται:
- μια αρνητική αντίληψη της ελευθερίας,
- μια μορφή "δημοκρατίας" στην οποία η βασική κοινωνική μονάδα είναι το άτομο
- μια αντίληψη για την ιδιότητα του πολίτη σύμφωνα με την οποία ο πολίτης είναι απλώς ένας παθητικός φορέας συγκεκριμένων δικαιωμάτων (πολιτικών) και ατομικών ελευθεριών"
Είναι, λοιπόν, ανάγκη όλοι μας να επανακαθορίσουμε τον άνθρωπο-πολίτη όχι ως "άτομο" αλλά ως κοινωνικό άτομο, το οποίο υπόκειται σε μια διαδικασία κοινωνικοποίησης, μέσω της οποίας ενσωματώνει το κυρίαρχο κοινωνικό παράδειγμα και το οποίο για να δημιουργήσει τον κόσμο του (δηλαδή νέους θεσμούς και το αντίστοιχο κοινωνικό παράδειγμα) θα πρέπει να έρθει σε ρήξη με αυτό*.
Με αυτά στο νου, νομίζω ότι ήρθε ο καιρός και οι τελευταίοι να αποτάξουμε πλήρως το φιλελευθερισμό από το δικό μας κοινωνικό παράδειγμα γιατί οι φιλελεύθερες αξίες και ιδέες του ατομικισμού, της ιδιώτευσης, του ανταγωνισμού, των ετερόνομων παραδόσεων και της κατανάλωσης δεν μπορούν να είναι μέρος της απελευθερωτικής βούλησης του ανθρώπου για ατομική και συλλογική αυτονομία δηλαδή για μια άμεση, περιεκτική δημοκρατία.
Κύρια Πηγή:
Περιεκτική Δημοκρατία, 10 Χρόνια Μετά (Ελεύθερος Τύπος, 2008) *
Πηγές:
Wikipedia
Ριζοσπάστης ("Οι θεωρητικές ρίζες της Γαλλικής Επανάστασης")
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
Αναρτήσεις
